Các nhà khoa học tại Đại học Monash vừa phát triển một công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến, giúp đẩy nhanh quá trình phân tích vi nhựa, mang lại bước đột phá trong nỗ lực bảo vệ môi trường nước khỏi ô nhiễm vi nhựa.
Vấn đề ô nhiễm nhựa, đặc biệt là vi nhựa – những hạt nhựa có kích thước siêu nhỏ, đang ngày càng trở nên nghiêm trọng trên toàn cầu. Chúng không chỉ xuất hiện trong hệ sinh thái mà còn được phát hiện trong cơ thể con người. Tại Việt Nam, theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm có khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa bị thải ra môi trường, trong đó từ 0,28 đến 0,73 triệu tấn đổ ra biển. Đáng chú ý, chỉ 27% lượng rác này được tái chế hoặc tận dụng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái biển và đời sống người dân ven biển.
Mặc dù mối quan tâm về vi nhựa ngày càng gia tăng, việc xác định mức độ lan rộng và tác động của chúng vẫn là một thách thức lớn. Nhằm giải quyết vấn đề này, nhóm nghiên cứu tại Đại học Monash đã phát triển một công cụ AI tiên tiến có khả năng phân tích vi nhựa với tốc độ và độ chính xác vượt trội. Công nghệ này sử dụng thuật toán máy học hiện đại để xử lý hàng nghìn mẫu vi nhựa chỉ trong vài giây, trong khi phương pháp truyền thống có thể mất nhiều tháng để thực hiện.
Phân tích vi nhựa không đơn giản chỉ là quan sát qua kính hiển vi, bởi nhiều vật liệu tự nhiên như vỏ sò hay tảo có thể bị nhầm lẫn với nhựa. Công nghệ AI của Đại học Monash khắc phục nhược điểm này bằng cách sử dụng phương pháp quang phổ hồng ngoại biến đổi Fourier (FTIR) để phân tích thành phần hóa học của các mẫu vật. Nhờ đó, nhóm nghiên cứu có thể xác định chính xác từng loại nhựa và xây dựng cơ sở dữ liệu vi nhựa toàn diện.
Dự án tiên phong này được dẫn dắt bởi nghiên cứu sinh tiến sĩ Frithjof Herb dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ Khay Fong thuộc Khoa Hóa học, Đại học Monash. Herb chia sẻ: “Chúng tôi đang tháo gỡ một rào cản lớn trong nghiên cứu vi nhựa. Công cụ AI này giúp mở rộng quy mô phân tích, cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về nguồn gốc và sự di chuyển của vi nhựa trong môi trường.”
Một ưu điểm đáng chú ý khác của công nghệ này là khả năng thích ứng với sự biến đổi không ngừng của nhựa trong quá trình sản xuất và phân hủy. Herb nhấn mạnh: “Nhựa không ngừng thay đổi, khiến các phương pháp truyền thống khó theo kịp. Nhưng AI của chúng tôi có thể nhanh chóng cập nhật và phân tích dữ liệu mới.” Đặc biệt, phần mềm này có thể hoạt động trên máy tính xách tay thông thường, giúp các nhà nghiên cứu trên toàn cầu dễ dàng tiếp cận và sử dụng.
Với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, ứng dụng công nghệ AI trong giám sát và phân tích vi nhựa có thể mang lại tác động đáng kể trong việc bảo vệ môi trường nước. Khi tốc độ đô thị hóa tăng cao và ý thức về ô nhiễm nhựa ngày càng được nâng cao, những công nghệ như thế này đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng giải pháp hiệu quả nhằm hạn chế ô nhiễm vi nhựa ngay từ gốc rễ.